Tin tức

Mỗi nghề cổ truyền thường có nguồn gốc gắn liền với một vị Thành hoàng, một vị tổ nghề là người có công lao truyền dạy kỹ năng hoặc khẩn hoang lập ấp thời xưa. Cội nguồn mỗi nghề nghiệp, dù đã được huyền thoại hoá thì đó vẫn là những dấu ấn, sắc thái văn hoá đáng tự hào của nhân dân địa phương. Các nghề truyền thống tiêu biểu ở Ninh Bình đều trải qua những thăng trầm, biến cải. Quá trình bảo tồn, phát triển về quy mô các làng, vùng nghề, nâng cao giá trị của sản phẩm đều phải dựa vào những điều kiện cơ bản: truyền thống nghề nghiệp, số nghệ nhân và thợ lành nghề, nguồn nguyên vật liệu, và đặc biệt là nhu cầu tiêu thụ sản phẩm. Từ lâu đời, các nghề truyền thống ở Ninh Bình, cũng như trong cả nước được hình thành và lưu tồn theo lối gia truyền, “tộc truyền” lâu bền qua bao thế hệ, triều đại, song nhìn chung là nhỏ lẻ, chế tác hoàn toàn bằng thủ công. Ngày nay, quy trình chế tác sản phẩm đã qua nhiều tiến bộ. 

Giàu tiềm năng và thế mạnh trước tiên phải kể đến nghề chiếu cói ở Kim Sơn. Qua hàng trăm năm quai đê lấn biển, Kim Sơn có những bãi sa bồi mênh mông, là xứ sở của cây cói, cung cấp nguồn nguyên liệu dồi dào để nghề chế tác sản phẩm cói không ngừng phát triển. Thống nhất đất nước, sản phẩm cói Kim Sơn có thị trường xuất khẩu rộng lớn là Liên Xô, các nước Đông Âu và một số nước khác, đem lại nguồn thu nhập chiếm tỷ trọng cao cho nhân dân địa phương. Những năm gần đây, kinh tế thị trường phát triển, đời sống không ngừng được nâng cao thì nhu cầu về các sản phẩm phục vụ đời sống sinh hoạt của nhân dân cũng gia tăng, trong đó có nhu cầu về các sản phẩm bằng cói. Các sản phẩm bằng cói ở Kim Sơn ngày nay rất phong phú, đa dạng như: chiếu cói, thảm cói, làn cói, hộp cói, mũ cói... cung cấp cho thị trường cả nước và quốc tế. 

Nghề thêu ren ở Ninh Bình cũng đặc biệt phát triển trong cơ chế thị trường, với các hợp đồng kinh tế của các doanh nhân. Kèm theo các hợp đồng kinh tế là những mẫu mã sản phẩm thêu ren rất đa dạng đến từ các nước như: Mỹ, Anh, Pháp, Nhật... Nghề thêu ren ngày nay đã có thêm máy móc hỗ trợ để tăng năng xuất để đạt độ chính xác cao, đó là các loại máy thêu, các thiết bị hấp sấy, thiết bị dùng để chế tác ra mẫu mã hoa văn, hoạ tiết, đường nét sản phẩm. 

Nghề mộc ở Ninh Bình phổ biến ở nhiều địa phương, song tiêu biểu, đặc sắc nhất là làng Phúc Lộc. Làng có 600 hộ gia đình, có trên 500 người thợ và hàng trăm lao động phụ cùng tham gia chế tác sản phẩm gỗ. Sản phẩm ở đây rất phong phú và thông dụng, đảm bảo chất lượng. Nơi đây cũng có nhiều nghệ nhân lão luyện tay nghề tạo tác ra những sản phẩm sang trọng, quý giá như tủ chè, sập gụ chân quỳ dạ cá, chạm trổ hoa văn tinh xảo tuyệt đẹp, hoặc tạc tượng, chế tác sản phẩm phục vụ tế lễ, kiến thiết đền chùa, nhà thờ và những công trình kiến trúc đặc sắc. Hầu hết các gia đình, cơ sở chế tác sản phẩm gỗ ở đây đều trang bị máy móc để giảm đi cường độ lao động nặng nhọc cho người thợ và tăng năng xuất. Hiện nay, tổng giá trị thu nhập bằng nghề mộc hàng năm của cả làng Phúc Lộc ước tính khoảng 4-5 tỷ đồng, chiếm 70% tỷ trọng tổng giá trị thu nhập kinh tế. 

Khoảng vài ba chục năm trở lại đây và đặc biệt hiện nay, nghề chế tác đá ở xã Ninh Vân (Hoa Lư) mới thực sự sôi động. Xưa kia, nghề đá chủ yếu chế tác ra những sản phẩm thông dụng như chậu cảnh, cối đá, tảng đá cổ bồng, những con giống làm cảnh. Những sản phẩm nghệ thuật cao cấp bằng đá thường chỉ tập trung ở những công trình văn hoá-tín ngưỡng như nhà thờ, đền, chùa mà các nghệ nhân địa phương được mời đến chế tác. Ngày nay, nghệ nhân đá Ninh Vân có thể vừa sản xuất tại chỗ, kể cả sản phẩm có quy mô lớn, nặng tới nhiều tấn, vừa có thể chế tác lưu động tại bất kỳ nơi nào trong cả nước. Khó có thể kể hết các loại sản phẩm đá của người Ninh Vân như: tượng thờ, tượng đài, tượng nghệ thuật, bể cảnh, thống đá, các con giống, tứ linh, lư hương, cây đèn, cột trụ... Với ưu thế về nguồn nguyên vật liệu đá tại địa phương, kỹ năng, bí quyết, và truyền thống nghề nghiệp, nghề chế tác, chạm khắc đá ở Ninh Vân có thể đáp ứng hầu như bất kể yêu cầu nào của khách hàng từ khắp mọi miền đất nước... 

Hiện tại và trong tương lai, nghề truyền thống ở Ninh Bình, đặc biệt là những nghề tiêu biểu chắc chắn sẽ không ngừng vươn dậy và phát huy mọi tiềm năng, thế mạnh trong điều kiện, vận hội mới.